Obniżone napięcie mięśniowe u dzieci – i co dalej ?
Obniżone napięcie mięśniowe u dzieci nazywane także hipotonią mięśniową, to stan, w którym mięśnie dziecka wykazują słabsze napięcie niż jest to standardowe dla ich wieku. Dzieci z tą dysfunkcją są niechętne do obserwacji świata wokół siebie oraz zbierania doświadczeń.
Przyczynami obniżonego napięcia mięśniowego są:
- czynniki genetyczne oraz dziedziczność
- problemy neurologiczne
- przedwczesne urodzenie
- wrodzone wady anatomiczne
- zakażenia oraz choroby wrodzone
- niedobory pokarmowe
Obniżone napięcie mięśniowe można zauważyć już na etapie niemowlęctwa. Dziecko położone na brzuchu nie próbuje unieść głowy, „przelewa się przez ręce”, nie bawi się rączkami i nie unosi nóżek, nie skupia wzroku na osobie, która się nad nim pochyla, nie próbuje chwycić zabawki, prawie wcale nie płacze, krztusi się podczas jedzenia itd.
U dzieci, które ukończyły 1 – 3 rok życia najczęściej występują wady postawy, opóźnienie w rozwoju mowy, słaby głos oraz wady wymowy, siadanie w literę „W”, nieprawidłowe chwytanie i dociskanie kredki, niechęć do aktywności fizycznej, szybka męczliwość, potykanie się, problemy z równowagą oraz koordynacją, trudności w jedzeniu.
U dzieci w wieku szkolnym pojawiają się problemy z nauką, pisaniem i czytaniem oraz koncentracją.
Najpoważniejszymi konsekwencjami zaniedbania problemu z obniżonym napięciem mięśniowym mogą być nieprawidłowe wzorce postawy oraz brak postępu w rozwoju motoryki małej i dużej, a także zaburzenia oddychania.
Kluczem do sukcesu jest jak najszybsza prawidłowa diagnoza oraz odpowiednie ćwiczenia i wsparcie psychiczne dziecka.
Jeśli jesteśmy rodzicem niemowlaka często zmieniajmy jego pozycję (lewy bok, prawy bok, na brzuchu), obracajmy go i kołyszmy, zapewnijmy mu zabawki o różnej fakturze – przez co będzie stymulowany jego rozwój. Poruszajmy jego rękami i nogami, zachęcajmy do unoszenia głowy i rozglądania się. Motywujmy dziecko do pełzania i raczkowania.
Przykładem zabawy z maluchem może być zabawa „Podróż statkiem”: siadamy na podłodze w siadzie skrzyżnym i kładziemy lub sadzamy sobie dziecko na swoich nogach. Poruszamy się w rytm muzyki, imitując ruchy statku na falach. Możemy kołysać się na boki, w przód, w tył lub w kółko.
Innym przykładem zabawy dla młodszych dzieci są „Wiaderka pełne skarbów”: rozkładamy na podłodze plastikowe wiaderka (lub inne pojemniki), kule z papieru, drewniane klocki i plastikowe piłeczki. Wrzucamy do wiaderka jeden przedmiot i potrząsamy nim przez chwilę, aby dziecko miało możliwość usłyszenia uzyskanego dźwięku. Następnie wyciągamy przedmiot i powtarzamy czynność z kolejnym. Maluch powinien zainteresować się słyszanymi przy potrząsaniu dźwiękami i próbować samodzielnie wrzucać przedmioty do wiaderek
Zabawy oczywiście dostosowujemy do wieku i możliwości naszych dzieci.
Starsze dzieci mają zdecydowanie większe możliwości rehabilitacyjne od niemowląt, ponieważ poruszają się samodzielnie. Zatem mogą one wykonywać odpowiednie ćwiczenia pod okiem terapeuty lub rodzica.
Poza klasycznymi metodami rehabilitacyjnymi (Vojta, NDT-Bobath, PNF) można także wykonywać ćwiczenia z piłką, ćwiczenia z dyskiem równoważnym, ćwiczenia w leżeniu na brzuchu i na plecach oraz wszystkie ćwiczenia i zabawy pobudzające motorykę małą.
Dodatkowo pomocna może być metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne oraz korzystanie z zajęć na basenie i hipoterapii. Niewątpliwym pobudzającym bodźcem są też zwierzęta domowe (pies lub kot).
Zabawki, które można wykorzystać w domu do stymulacji dziecka:
- mata edukacyjna
- huśtawka
- duża piłka, na której można dziecko posadzić lub położyć (w celu utrzymania równowagi)
- duże klocki
- deskorolka
- sznurek/linka (do ćwiczenia równowagi)
- pluszowa maskotka/mała piłka (dziecko w leżeniu na plecach chwyta ją stopami i przekazuje sobie do rąk)
- gazeta/papier (do rozdzierania)
Przykładem zabawy dla nieco starszych dzieci może być zabawa „Pokaż”:
Mówimy:
„Pokaż ……….. (imię dziecka), gdzie masz oko ?
Gdzie masz ucho, a gdzie nos,
gdzie masz rękę, a gdzie nogę,
gdzie na głowie rośnie włos ?
Dziecko samodzielnie wskazuje odpowiednie części twarzy i ciała.
W warunkach domowych można także w ramach ćwiczeń wybrać zabawy ruchowe do rytmu znanych dziecku piosenek, np. „Stary niedźwiedź mocno śpi” – i ćwiczenie chodzenia na palcach, „My jesteśmy krasnoludki” – i ćwiczenie podskoków. Dobrym miejscem do wykorzystania w ramach ćwiczeń i zabawy są też place zabaw i np. wspinanie się po drabinkach i schodach na zjeżdżalnię, chodzenie po piachu lub innej nawierzchni czy korzystanie z równoważnej huśtawki.
Jeśli chcesz pomóc swojemu dziecku zachęcaj je do aktywności fizycznej. Pamiętajmy, jeśli rodzice są aktywni fizycznie ich dziecko będzie brało z nich przykład. Dla dziecka z obniżonym napięciem mięśniowym ruch to podstawa.
Literatura
- Bogdanowicz M., W co się bawić z dziećmi ? Piosenki i zabawy wspomagające rozwój dziecka., Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2004
- Gał A., Kuś J., Wasilewska – Kogut J., 60 zabaw żłobkowych. Materiały dla opiekunów, psychologów i logopedów., Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2020
Źródła internetowe:
- Bator E., Jaroń A. https://fizjo4life.pl/obnizone-napiecie-miesniowe-u-dzieci-i-niemowlat
- Nowak E. https://www.neuro-rehabilitacja.com/wspieranie-dziecka-z-hipotonia-miesniowa-w-warunkach-domowych/
Opracowała: Izabela Nadzionek Opiekun